هشدارهایی كه شنیده نشدند؛
زمین ایران سرطانی شده!
لیمو بلاگ: برمبنای مطالعات انجام شده در سال 84 میزان فرونشست در دشت تهران 17 سانتی متر، در دشت ورامین 12 سانتی متر و در مشهد 24 سانتی متر بوده است و به باور پژوهشگران این حوزه، وضعیت این پدیده در کشور وخیم تر است و تنها راه مدیریت پدیده فرونشست در توقف آنست و اجازه برداشت آب از آبرفت های کشور ممنوع اعلام شود؛ با این اقدامات می توان امیدوار بود که در مدت 10 تا 15 سال آینده فرونشست به سمت کم شدن رود نه توقف کامل آن.
محمدجواد بلورچی از پژوهشگران حوزه آب و فرونشست زمین در گفت و گو با ایسنا، با اعلان اینکه فرونشست زمین پدیده ای نیست که روز گذشته رخ داده باشد، اظهار داشت: سال هاست که این پدیده در کشور درحال رخ دادن است و روند طبیعی زمین است که وقتی خاک ها در دشت ها بر روی هم انباشته می شوند، طی هزاران سال مستحکم و تبدیل به سنگ خواهند شد.
وی با اعلان اینکه این روند یک پروسه هزاران ساله است، اشاره کرد: کاری که ما می نماییم، این است که در دشت ها با حفر چاه بر خلاف سیر تکامل زمین، فضاهای زمین را که با آب پر شده بود، خالی می نماییم و برمبنای وزن رسوبات لایه های بالایی زمین، این فضاها له شده و از بین می روند.
بلورچی با تاکید بر این که فرونشستی که در دشت ها مشاهده می شود، پدیده و صدمه ای است که از ۱۰ تا ۱۵ سال قبل شروع شده است و الان ما لطمه های آنرا مشاهده می نماییم، افزود: بدین جهت من نام این پدیده را "سرطان زمین" گذاشته ام؛ چونکه این پدیده یک سرطان خاموشی است که وقتی متوجه آن می شویم که دیگر هیچ اقدامی برای پیش گیری از آن نمی گردد انجام داد.
این محقق اشاره کرد: پس از زلزله های بزرگ همانند زلزله بم می توان شهر را از نو ساخت، ولی اگر آبخوان دشت بم از بین برود و زمین فرونشست کند، دیگر هیچ شهر بمی نخواهیم داشت، چون زندگی آن منطقه به آبخوان متصل است و اگر آبخوان از بین برود، زندگی از بین خواهد رفت.
وی با اشاره به تصور برخی مسؤولان که پدیده فرونشست در زمان مدیریت آنها هیچ لطمه جدی وارد نخواهد کرد، تصریح کرد: این در حالیست که اگر مسئولان مرتبط از سال ۱۳۸۴ که ما دراین زمینه هشدارهای لازم را می دادیم، تصمیمی اتخاذ می کردند، در سال ۱۴۰۰ این مشکل به این حد وسعت نمی یافت و شاید می توانستیم این پدیده را متوقف نماییم.
این محقق حوزه زمین، با انتقاد نسبت به رویکرد مسؤولان در دستگاه های مرتبط، اظهار نمود: در حال حاضر هیچ دشت پایداری در کشور نداریم و اگر بخواهیم در دشت ها نیروگاهی راه اندازی نماییم، زمینه فراهم نیست؛ چونکه اراضی راه اندازی نیروگاه نباید نشست داشته باشد و باید این نیروگاه ها در کوهستان ها تاسیس شود که نزدیک شدن به کوهستان به مفهوم نزدیک شدن به گسل ها و در معرض خطر قرار گرفتن زلزله است.
بلورچی افزود: با یک روند غیر مُدبرانه و غیر منطقی، یک پدیده مدیریت پذیر به پدیده غیر قابل کنترل تبدیل گشته است، اشاره کرد: دراین زمینه کافی بود بجای شعار "خودکفایی گندم" شعار "حفاظت از منابع آب کشور" داشتیم، در این صورت آبخوان های کشور حفظ می شد، ضمن آنکه قادر بودیم به میزان قابل قبولی گندم تولید نماییم و مابقی نیازها از خارج به کشور وارد می شد.
وی افزود: اشکالی ندارد که کشوری گندم از کشورهای دیگر وارد کند، ولی اساسا کشورها نمی توانند برای ایجاد امنیت سیاسی و اقتصادی، وابسته به آب کشورهای دیگر باشند و این در حالیست که ما با بی تدبیری به این امر دامن زدیم.
تخریب های غیر قابل جبرانی که فرونشست به کشور وارد کرده است
دکتر بلورچی در پاسخ به این پرسش که تخریب فرونشست زمین در ایران به چه میزان است، اظهار داشت: این پدیده در حدی است که دیگر جایی برای طرح مساله ندارد و الان باید مراقب باشیم که دشت خوزستان را از دست ندهیم.
به گفته وی دشت خوزستان در کناره خلیج فارس به سبب بالا آمدن سطح آب دریا درحال فرونشست است و این یعنی به تدریج سرزمین را در نواحی ساحلی از دست می دهیم.
این محقق سابق سازمان زمین شناسی با اعلان اینکه این مساله را از سال ۱۳۸۴ اعلام کردیم که بمنظور جلوگیری از فرونشست زمین در سواحل جنوبی کشور همانند تجربه کشور هلند نسبت به دیوارسازی اقدام نمایند، تصریح کرد: در کنار آن در سرزمین هایی که در میانه کشور زندگی در آنها جریان داشت، به سبب پدیده فرونشست، درحال از میان رفتن هستند.
وی به دشت رفسنجان اشاره نمود که در زمانی افتخار کشت پسته در آن داشتیم، ولی هر سال هزاران تن زغال پسته تولید می شود و افزود: چوب درختان پسته که امکان آبیاری آنها نیست، سوزانده و تبدیل به زغال می شوند؛ ولی پسته کاران این فعالیت را در مناطق دیگری مانند ساوه ادامه داده و به روند فرونشست در سایر مناطق کشور دامن زده اند.
تغییر اقلیم مقصر است یا خیر؟
بلورچی با اعلان اینکه مقصر اصلی اصلا شرایط تغییر اقلیم نیست، تصریح کرد: شرایط بارندگی ایران همیشه همین وضعیت را داشته و همیشه ایران از اقلیم خشک برخوردار بوده است و در چنین اقلیمی، مهندسان ایرانی قنات ها و سدهای زیر زمینی را طراحی کردند که یک عنصر زیست محیطی پایدار می باشد.
وی افزود: اگر بارش وجود داشته باشد، قنات ها دارای آب کافی هستند و به همان نسبت می توان کشاورزی را توسعه داد و از طرف دیگر کشاورزان ایران عمده محصولات خودرا بوسیله دیم کشت می کرده، ولی هم اکنون چیزی به نام "دیم" وجود ندارد.
این محقق سابق سازمان زمین شناسی اشاره کرد: ما بجای زنده نگهداشتن مهندسی بومی کشور، سدسازی را در کشور رواج دادیم و همه آب هایی که به دشت های کشور وارد می شد را در پشت سدها نگه داشتیم که با تبخیر شدن، این آب ها هم از بین رفت.
وی با اعلان اینکه صرفه جویی در تهران شدنی هست، ولی در سیستان و بلوچستان که هر دو ماه یک دفعه دوش می گیرند، نمی توان بحث صرفه جویی آب را مطرح نمود، اضافه کرد: در این استان اصلا آبی وجود ندارد که بتوان صرفه جویی کرد و این مساله در مجلس شورای اسلامی حل می شود. بجای آنکه آب برای کشاورزی رایگان شود، اعلام گردد که هر کشاورز پیش از مبادرت به کشت محاسبه کند که هزینه آب مصرف شده برایش صرفه اقتصادی دارد یا خیر. در این صورت دیگر کشاورزان مبادرت به کاشت هندوانه نخواهند کرد که در زمان برداشت آنها را به زمین بکوبند و اعلام کنند که برداشت آن به صرفه نیست.
مطالعاتی که در سال ۸۴ انجام شد و دیده نشد!
این محقق سابق سازمان زمین شناسی با اعلان اینکه از سال ۸۴ بعنوان مجری طرح فرونشست در این سازمان مطالعات وسیعی انجام دادیم، اظهار داشت: ما در سازمان زمین شناسی مبادرت به بررسی دشت های کشور کردیم و نخستین دشتی که مورد مطالعه قرار گرفت، دشت "تهران" بود و نتایج ما نشان داد که در آن زمان دشت تهران ۱۷سانتی متر فرونشست داشت.
وی میزان فرونشست دشت ورامین در سال ۸۴ را ۱۲سانتی متر و مشهد را ۲۴سانتی متر دانست و افزود: در آن زمان دشت کبودر آهنگ به غیر از آنکه درحال فرونشست بود، پر از فروچاله هایی بود که به سبب برداشت بی رویه از سفره های زیر زمینی به وجود آمده بود. نقشه های فرونشست دشت های کشور تهیه و به مسؤولان وزاتخانه هایی چون نیرو و نفت اطلاع داده شد.
وی با اشاره به وضعیت بحرانی "ری" در تهران، توضیح داد: این منطقه به سبب بالا آمدن سطح آب درحال فرسایش است بجای فرونشست؛ چونکه همه فاضلاب تهران وارد کریدوری در شرق تهران و به سمت شهر ری هدایت می شود و این وضعیت می تواند منجر به خرابی تاسیساتی چون پالایشگاه شود.
بلورچی با اعلان اینکه این واقعیت در سال ۸۴ اعلام شد، اظهار داشت: اساسا وضعیت کشور دراین زمینه نابسامان تر است؛ چونکه روز به روز برمبنای پیچیده تر شدن برداشت و تغذیه آبخوان ها، روند فرونشست درحال تغییر است. جایی که در گذشته فرونشست داشته، روند آن متوقف شده و این پدیده بجای دیگری منتقل شده است، ضمن آنکه نرخ فرونشست جا به جاشده درحال تغییر است و خطرات بسیار بسیار جدی را برای سازه هایی که نسبت به تغییر شیب حساس هستند مانند راه آهن، ایجاد خواهدنمود.
وی با اشاره به حوادث مربوط به خروج قطار از ریل در کشور با اعلان اینکه این حوادث در دشت ها رخ داده است، اظهار داشت: ولی هیچ وقت ارتباط این خروج ها از ریل با فرونشست ها بررسی نشده است.
این کارشناس حوزه فرونشست با تاکید بر این که عمق فرونشست در ایران نسبت به سایر کشورها بیشتر است، اظهار نمود: عمده فرونشست در تهران از ۱۰۰ متر به پایین است، در صورتیکه وزارت نیرو سطح نخستین برخورد آب با زمین را اندازه گیری می کند و اطلاعی از تعداد آبخوان های موجود در کشور ندارد؛ اینکه از کدامیک بیشتر برداشت می شود، کدامیک کمتر و کدامیک تخلیه شده است.
وی با اعلان اینکه امروزه اطلاعات مربوط به فرونشست در کشور وجود دارد، افزود: مدیریت پدیده فرونشست، در توقف آنست و باید اجازه برداشت آب از آبرفت های کشور ممنوع اعلام گردد. با این اقدام می توان امیدوار بود که در مدت ۱۰ تا ۱۵ سال آینده فرونشست به سمت کم شدن می رود و نه توقف کامل آن! ضمن آنکه آبخوان های از دست رفته برای همیشه از دست رفته هستند و باید اعلام گردد وضع امروز آبخوان های ما نامساعد است که باید دست از سر آنها برداریم.
به گفته وی، ایران ۶۰۹ دشت دارد که از این تعداد ۴۰۵ دشت ممنوعه هستند، یعنی میزان برداشت آب از سفره های زیر زمینی این دشت ها بیشتر از میزان تغذیه آبخوان ها است.
این محقق با اعلان اینکه برخی تصور می کنند که آبی که امروز از سفره های زیر زمینی برداشت می کنند، مربوط به آب های سال قبل است، اشاره کرد: این در حالی است که آب های زیر زمینی کشور سن سنجی نشده اند.
وی افزود: با سن سنجی دشت هشتگرد، آبی که در این دشت درحال برداشت است، ۱۸ هزار سال سن دارد؛ یعنی آب ۱۸هزار سال قبل است و نباید تصور شود آبی که امروز برداشت می شود، آب سال قبل است.
بلورچی در آخر با انتقاد نسبت به اقدامات انجام شده در حوزه نفوذ ناپذیر شدن خاک، اظهار داشت: ما دهانه ورودی آب به آبخوان ها و مصب رودخانه ها را که آب وارد دشت ها می شده است، با شهرسازی و سدسازی مسدود کردیم. شهرهای نفوذناپذیر بلای جان آبخوان های کشور شدند. ما دشت تهران را از زمانی که سد کرج و لتیان راه اندازی شد، از دست دادیم و از طرف دیگر در دشت آغاز به توسعه کشاورزی کردیم.
منبع: لیمو بلاگ
این مطلب لیمو بلاگ را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط در لیموبلاگ
نظرات بینندگان لیموبلاگ در مورد این مطلب